تعریف علم چیست و عالم کیست؟

به نظر شما تعریف علم چیست و عالم کیست؟ این سوالی است که ممکن است ذهن شما و سایر انسانها را به طُرق مختلف به خود معطوف نموده باشد که به‌راستی شناخت، معنی و مفهوم دقیق و درست «علم» چیست و به چه‌کسی عالم گفته می‌شود؟ برای فردی که قرار است در علم رسوخ کند تا به واسطه آن، تغییراتی اساسی و عظیم در زندگی و از همه مهم‌تر عالم خود ایجاد کند به شکلی که آثار و پیامدهای نیک آن تداوم داشته باشد. بنابراین؛ آشنایی با تعریف علم در دنیای امروز بسیار ضروری است.

بنا داریم در مقاله «تعریف علم چیست و عالم کیست» به صورت کمی مشروح در مورد این دو عامل فوق‌العاده مهم و حساس، اطلاعات مفید و بدیعی را خدمت شما دوستان ارائه دهیم؛ داده‌هایی که صرفا تک بعدی نیستند و از یک منظر به این دو معقوله نگاه نمی‌کنند. بلکه تمام ابعاد مسئله را مورد بررسی، واکاوی، بازبینی و بازخوانی قرار می‌دهند. چرا که ادراک همه جانبه نسبت به یک پدیده است که علاوه بر ایمان و اعتقاد راسخ، درک و فهم فرد را نیز به آن دو چندان می‌سازد.

از جمله عوامل موثری که خلاقیت و نوآوری وابسته وصف ناپذیری به آن خواهد داشت.

چرا باید این مقاله را بخوانم؟ هدف چیست؟

اما قبل از آنکه به شکل اختصاصی وارد بیان اجزاء و شاخصه‌های موضوع تعریف علم چیست و عالم کیست شویم و نتایج و فواید آن را به جهت تغییر شرایط و رخدادهای زندگی‌مان مورد بررسی قرار دهیم، لازم است تا ابتدا در مورد چرایی نگارش این عنوان و تاثیرات به‌شدت حیاتی و شگفت انگیزش در زندگی توضیحاتی را بیان کنیم.

ما در قدم نخست ابتدا باید بدانیم که اصلاً «کارکرد و ضرورت» پرداختن به این موضوع چیست و افراد در صورتی که از معانی درست آنها اطلاع و آگاهی نداشته باشند چه «نتایج و رخدادهایی» را در زندگی خود تجربه خواهند نمود و سپس به سراغ تبیین، توضیح و تفسیر آن برویم. براساس مبانی حکمت اسلامی، «عالم» و به خصوص «انسان»؛ موجودی است ذاتاً هدفمند و غایت‌مدار که این دو عامل الهی و متافیزیکی در آفرینش او دخیل بوده است و تا مادامی که نتیجه‌ای خاص و مورد پسند از آن چیزی که در ذهنش دارد به‌دست نیاورد هیچگاه به دنبال آن نمی‌رود.

این موضوع امری بدیهی است که عرف عقلا نیز آن را تصدیق خواهد نمود. بدیهی یعنی افراد عاقل اگر از عقل برخوردار باشند محال است کار یا فعلی را که هیچ هدف و منظوری ندارد را انجام دهند. مثال: هیچ انسان اندیشمند و فرهیخته‌ای برای آنکه به چیز مطلوب و مورد رضایتش نرسد گامی بر نمی‌دارد و عملی را انجام نمی‌دهد.

به همین جهت ما در گام اول ضرورت و اهمیت پرداختن به این موضوع را توضیح می‌دهیم و در گام دوم به ماهیت‌شناسی و توضیح هر یک از آن می‌پردازیم؛ و در مرحله آخر نتایج و آثاری را که با کمک آن می‌توانیم زندگی خود را در ابعاد و حوزه‌های گوناگون دگرگون، تغییر و متحول سازیم یک به یک تشریح می‌کنیم.

ضرورت فهم صحیح از تعریف علم چیست و عالم کیست

برای پی‌بردن به اهمیت این سوال (تعریف علم چیست) لازم است تا به یک پرسش بنیادین و بسیار اثربخش و محوری پاسخ دهید:

آیا من در جهان بیرون از ذهنم زندگی می‌کنم؟ یا در جهانی که از بیرون ذهن برای خودم طراحی کرده‌ام؟

جزو کدام گروه هستید؟ گروه اول اختیار کامل خود را واگذار شرایط جامعه نموده است تا آن (جامعه و شرایط حاکم بر آن) برای آن خط مشی ترسیم کند و هر آنگونه که می‌خواهد با او بازی کند؛ یا گروه دوم که به صورت منطقی، معقول و بر اساس موازین برهانی و وجدانی آنگونه که باید باشد جهان‌بینی همسو با خواسته‌ها و اهدافشان را برای خود تصویرسازی می‌کند؟ به نحوی که منطبق با واقعیت‌های جهان خارج باشد.

گروه دوم بیش از آنکه به دنبال مُد و آنچه که مشهور است و از استقبال زیادی برخوردار است باشند تابع و مشتاق فهم و رسیدن به حقیقت هستند. به همین دلیل همواره عمل درست را در زمان و شرایط درست انجام می‌دهند که قالباً نخبگان و فرزانگان حقیقی یک جامعه جزو این دسته هستند. حال این نخبگان می‌توانند اکثریت یا اقلیت یک جامعه باشند تفاوتی ندارد.

اگر جزوه گروه دوم هستید مبانی و مباحث این مقاله و به طور کلی مقالات سایت کانون آموزش و پژوهش حسنی به درد شما می‌خورد و می‌تواند زندگی‌تان را در ابعاد و جنبه‌های مختلف دست‌خوش یک تحول زیرساختی و اساسی در همه زمینه‌ها قرار دهد. از این رو بهتر است تا از این مبنا بسیار دقیق حکمی، فلسفی و به خصوص دینی و عرفانی استفاده کنید و نتایج پُر رنگ و ملموس آن را به روشنی در زندگی خود احساس کنید.

اما اگر جزوه گروه اول می‌باشید باید بکوشید تا با یک «تغییر نگرش» و «تبدیل افکار کهنه‌تان به افکار و باورهایی نو و پویا» طعم و تجربه‌ای کاملا متفاوت از گذشته را بچشید که تنها راه تحقق آن مطالعه مقالات سایت کانون، پذیرش با فکر قواعد بیان شده و در نهایت عملکرد و مشاهده نتایج حاصله از آن است که یقین و ایمان شما را برای بهبود و تقویت باورهای جدید بیشتر از گذشته می‌نماید.

بدون پذیرش این قانون، «تعریف علم چیست» آثار خود را به صورت عینی و قابل تجربه که از کارآمدی برخوردار باشد به شما نشان نمی‌دهد. (دقت شود)

ظهور ملموس عقاید در واقعیت جهان خارج از ذهن

نکته به‌شدت حیاتی و نتیجه بخشی که در این بخش می‌توانیم به آن اشاره کنیم چرا که از مهم‌ترین آثار و فواید این قانون است، موضوع «ظهور اعتقادات به صورت عملی و مادی» در جهان خارج از ذهن‌تان است.

• چه‌چیزی را در ذهن‌تان پرورش می‌دهید؟
• به چه موضوعی باور دارید؟ (خواه درست، خواه غلط)
• معدل سطح و کیفیت افکارتان نسبت به خودتان، عالم و خدا «حقیقت مطلق» چند است؟
• چه ذهنیتی نسبت جهان بیرون از ذهن‌تان دارید و به طور دقیق‌تر جهانبینی‌تان چگونه است؟

به هر شکلی که برای خودتان تصویر نموده‌اید دقیقا همان را به صورتهای گوناگون از راه‌های مختلف همراه با کیفیت‌های متنوع تجربه خواهید کرد. زیرا شما بنابر مبانی حکمی موجودی «مختار» هسیتد که آنگونه که دوست دارید زندگی‌تان را طراحی کنید. بدون هیچ جبر و یا سرنوشتی از پیش تعین شده توسط خدا یا خودتان.

به همین دلیل برای پی‌بردن به وزن، قوام و قدرت محتوای آماده شده در مقاله «علم چیست و عالم کیست» ما این موضوع را به دو قسمت تقسیم نمودیم و جایگاه شما را برای تفکر مشخص ساختیم. لذا برای آنکه بتوانید کلیه کارکرد و کاربرد کارآمد اصول و آموزه‌های این مقاله مفید را به صورت عملی و واقعی تجربه کنید لاجرم باید منظر دوم را که توضیح آن گذشت برای اندیشیدن بکار گیرید.

به همین دلیل ذهنیت‌تان را از همین ابتدای کار به درستی پایه‌گذاری کنید و با ذهنی باز و آزاد و به دور از هرگونه پیش‌فرض برای مدتی محدود آن را خلوت نگه دارید تا داده‌های این مقاله به خوبی وارد ذهن‌تان شود و در جایگاه بجا و صحیح خود قرار گیرد و رخدادها و شرایط زیست‌تان را در همه ابعاد با یک حرکت بزرگ و جریان‌ساز مواجه سازد.

این قاعده کلی برای تحقق اهداف و آرمان‌هایتان می‌باشد، مبنایی که تا فکر، تحلیل و باور نشود و طبق اصول آن عمل نگردد به وقوع پیوستن رویاهای ذهنی‌تان کاری بس دشوار و حتی محال خواهد بود.

علم

برای فهم درست و دقیق این واژه؛ اول باید منظور خودمان را از این لغت بسیار بسیار کلی مشخص کنیم. واژه علم، یک مفهوم کاملا کلی و مبهم را به ذهن ما مخابره می‌کند و ما مشخصاً نمی‌دانیم که آیا مراد «علوم تجربی» است یا «علم الهیات» (معرفت کلی)، آیا مقصود علم از نوع «درک و فهم» است همانطور که در منطق تعریف می‌شود یا هدف بیان «آگاهی خاص» می‌باشد. آیا علم در تقسیم‌بندی خود که به دو بخش «حصولی» و «حضوری» طبقه‌بندی می‌شود می‌باشد یا «معنای عام» آن مورد نظر است؟

سواد، غیر از علم است.

افلاطون – منبع: مجموعه مقالات انتشارات خوارزمی

برای نمونه افلاطون فردی را که به دانشگاه رفته و به علوم متعارف (ادبیات، فیزیک، شیمی، زیست و …) اشراف یافته است را عالم تلقی نمی‌کند، بلکه علم را از اساس از سنخ سواد که به واسطه مطالعه به دست می‌آید نمی‌داند. زیرا علم از نظر افلاطون گوهر و فضیلتی الهی است که افراد معدودی آنرا در خود بیدار می‌کنند. عنصر مهمی که در صورت فقدان آن فرد نه‌تنها عالم تلقی نمی‌گردد بلکه همانند یک ضبط صوت آن اطلاعاتی را که دریافت نموده مدت‌ها بعد پس خواهد داد بودن آنکه زایش، پویایی و در یک کلام تاثیر نویی را برای زیست باکیفیت‌تر خلق نماید.

به همین دلیل در مقاله تعریف علم چیست، ما معنای کلی و عام «عِلم» را مد نظر قرار می‌دهیم که تمامی معنایی دیگر ذیل آن واقع شوند حتی علوم تجربی «Science». به بیان ساده‌تر همان معنایی که خداوند در قرآن به آن اشاره می‌کند و بزرگ‌ترین نعمتی می‌داند که صف انسان را از حیوان جدا و آن را کاملا متمایز، برتر و صاحب اختیار نموده است.

تعریف علم چیست

علم در معنای عام به هر آن چیزی اطلاق می‌شود که در قدم نخست انسان را به لحاظ فکری، رفتاری، گفتاری، عملکرد، اخلاقی، روحی و عقلی بهبود، ارتقا، پرورش و رشد دهد تا جایی که او را به مرحله اعتلاء و شکوفایی برساند و در قدم دوم فرد را پس از یک انقلاب بنیادین استراتژیک در تمام ابعاد و جهات آماده تغییر در «عملکرد» نماید که غالباً بذر این درخت تنومند و با دوام از جنس «آگاهی» است.

لذا آن دانشی که در نهایت انسان را با تحول فکری و تغییر نگرشی در تمامی مراحل و زمینه‌ها همراه نکند نه‌تنها منجر به سواد نمی‌شود، بلکه به انضمام اتلاف عمر، زمان، فرصت‌ها و حوصله، دست آخر مقدمات عقب افتادگی ذهنی، افول رفتاری، سستی اندیشه و تفکر آن را نیز تقویت می‌نماید.

اگر مجموعه اطلاعات یا دانشی در انتها انسان را در مسیر رسیدن به کمال و سعادت (غایت اصلی علم) که همان احساس رضایت‌مندی، آرامش فکری، امنیت اخلاقی، آزادی مالی و بهبود روابط عاطفی و … است روانه نساخت دست کم می‌توان گفت علم حقیقی و راستین برای شخص او نیست. حال دلیل این امر می‌تواند عدم انطباق آن علم با علایق و استعداد فرد باشد یا اینکه اساسا آن علم از اَصالت و اعتبار لازم برخوردار نیست.

علم، کز تو تو را بنستاند – جهل از آن علم به بود صد بار

حکیم سنایی

علم، شرافت ذاتی دارد و بسیار ارزنده و گوهربارتر از آن است که بخواهد با مسائل پست سیاسی و هر آن چیز دیگری که بیرون از خودش است ارتباط یا آمیختگی پیدا کند. علم یک گوهر شریف و پاکی است که اتفاقا اگر قرار باشد افراد آن را از منظر سیاست، شرایط کنونی جامعه و موضوعاتی از این قبیل آن را مورد داوری قرار دهند نه‌تنها سودی از آن را نخواهند چشید بلکه ضررهای فراوانی را نیز از آن متحمل خواهند شد.

به همین دلیل است که آن گروه از افرادی می‌توانند در مسیر علم و دانایی به درجات عالی و منحصر به فرد حتی در تاریخ دست پیدا کنند که آن را (علم) برای خودش بخواهند، برای خودِ خودِ خودش. اگر فردی علم را واسطه‌ای برای رسیدن به ثروت سرشار، موقعیت و جایگاه اجتماعی قابل قبول و حتی رسیدن به پُست و مقام می‌خواهد بی‌تردید از امکانات، تاثیرات و قابلیت‌های فرا بشریش آن گونه که باید بهرمند نخواهد شد.

نمونه بارز آن را می‌توانید در زیست‌نامه افراد سرآمد و ممتاز جهان به وضوح مشاهده کنید که علم را برای علم بودنش طلب کرده‌اند. سودمندترین باوری که اگر از سمت شما مورد پذیرش واقع شود، شما را هم به ثروت، هم به جایگاه اجتماعی مورد انتظار و هم هر آنچه که آرزویش را دارید می‌رساند. چون علم، ریشه الهی دارد و از شریف‌ترین نعمت‌های الهی است. کلیه نتایج به ظاهر باورنکردنی برای شخصیت‌های تاثیرگذار تاریخ، حاصل قدم گذاشتن در مسیر رسالت فردی‌شان است نه آنکه از آن کسب‌درآمد کنند یا وارد بازار کار شوند.

عالم کیست و صلاحیت‌های مقدماتی آن چه‌چیزهایی است

حالا که با تعریف علم چیست به خوبی آشنا شدید وقت آن است که با تعریف درست عالم و اینکه یک عالم باید از چه امتیازات و ویژگی‌هایی برخودار باشد آگاه شوید. به جرعت باید این اعتراف را بکنیم که شعر حکمت بار و سراسر گوهر آفرین حکیم بزرگ و مسلمان ایران سنایی به نحو استادانه‌ای به این پرسش اساسی و محوری پاسخ داده است.

واژه عالم به معنای فردی که به اعماق علم، خرد و دانایی نفوذ پیدا کرده و در اثر آمیخته‌گی با مبانی ناب علمی موفق به کشف معانی جدید و رفع و حل مسائل نو گشته است و منجر به پویایی در علم شده به فردی اطلاق می‌شود که علاوه بر خصلت‌های بیان شده از شاخصه‌هایی هم‌چون عشق به دانستن و آموزش دادن، در جستجوی مداوم و واکاوی فعالانه حرکت کردن، مطالعه دائمی، تحقیق و کشف مستمر، شناسایی نیازهای روز و ارائه راه‌حل‌های نوآورانه و مبتکرانه و از همه کلیدی‌تر ایمان به یک خالقی که منبع تمامی کاملات، معانی و راه‌حل‌های بکر و ناب است برخوردار باشد.

مهم‌ترین شاخصه‌ای که بزرگ‌ترین فلاسفه بزرگ و تکرار نشدنی تاریخ و البته عرفا و تمام نوابغ عظیم علمی، ادبی و هنری که شامل انبیا و اولیا الهی می‌شوند از آن برخوردار بودند. شاهد و گواه آن نیز تغییرات باور نکردنی و ممتازی است که در جهان ایجاد نمودند و زندگی را از تمامی جنبه‌ها برای ما آسوده‌تر از گذشته نموده‌اند.

جمع‌بندی

در مقاله «تعریف علم چیست» شما به شکل مختصر و کلی با مفهوم و تعریف علم و اینکه عالم کیست و باید دارای چه ویژگی‌ها و شرایطی به لحاظ استاندارد و اولیه باشد اطلاعات اثربخش و موثری را دریافت نمودید. مطالعه و درک درست و کامل مبانی ارائه شده در مرحله اول ذهنیت شما را نسبت به علم و در مرحله دوم جهان‌بینی شما را نسبت به کاربردهای حقیقی و غیرقابل اجتناب آن بیش از پیش می‌نماید.

اگر به دنبال پاسخ به این سوال هستید که چرا از راه تحصیلات به موفقیت نرسیده‌اید و چرا علم برای شما سودمند واقع نشده است و نمی‌توانید از آن بهره و سود لازم و کافی را به‌دست آورید مفاهیم و راهکارهای این مقاله می‌توانید بسیار برای شما سودمند و راهگشا واقع شود.